مسجد جامع عتیق
مسجد جامع عتیق کهن‌ترین مسجد شیراز است که مسجد جمعه یا آدینه نیز نامیده می‌شود و در شرق حرم شاهچراغ قرار دارد، به‌نحوی که یکی از ورودی‌های آن از داخل حیاط حرم شاهچراغ است. کاوش‌های باستان‌شناسی نشان می‌دهد، این مسجد را روی بقایای عبادتگاهی قدیمی (احتمالا آتشکده) بنا کرده‌اند و حتی نقشه‌ی بنای قبلی در طراحی مسجد نیز تاثیرگذار بوده است.
ساخت بنای این مسجد متعلق به دوران حکومت عمرولیث صفاری، دومین فرمانروای سلسله‌ی صفاریان یعنی بین سال‌های ۲۶۵ هجری قمری تا ۲۸۷ هجری قمری است. در نیمه‌ی قرن هشتم هجری (۷۵۲ هجری قمری) و به دستور شاه اسحاق اینجو معروف‌ترین و واپسین فرمانروای آل اینجو و هم‌عصر حافظ شیرازی که در اواخر دوره‌ی ایلخانان بر فارس و اصفهان حکومت می‌کرد، در میان حیاط مسجد عتیق، ساختمانی به نام دارالمصحف بنا شده است که نام دیگر آن خدای‌خانه بوده، زیرا برای کتابت و نگهداری قرآن مجید از آن استفاده می‌شده است. حافظان قرآن به این مکان می‌آمدند و به تلاوت قرآن می‌پرداختند و کاتبان نیز در حین تلاوت اقدام به کتابت قرآن می‌کردند. شاید برایتان جالب باشد که بدانید حافظ شیرازی در طول حیاتش هر شب به این مسجد می‌رفت و قرآن می‌خواند.
ضلع شمالی مسجد دو ورودی، یک ایوان و یک شبستان دارد؛ درب شمالی این سمت مسجد را درب دوازده امام می‌گویند، زیرا سردر آن مقرنس‌کاری‌های جذابی از کاشی دیده می‌شود که در دو طرف آن کتیبه‌هایی با اسم دوازه امام شیعیان نوشته شده است. ضلع غربی جایی است که در واقع درب ورودی حرم شاهچراغ در آن قرار دارد. در ضلع جنوبی، طاق‌نمایی پهن و بلند به‌چشم می‌خورد که در طول زمان آسیب‌های زیادی به خود دیده، اما در سال ۱۳۴۸ مورد مرمت قرار گرفته است. از دیگر جاذبه‌های این ضلع می‌توان به دو ستون سنگی مارپیچ در دو سمت محراب اشاره کرد که زیبایی خاصی به این قسمت از مسجد بخشیده‌اند.